Yılın en harika zamanı budur. Birkaç hafta boyunca dünya büyülü bir parıltıyla sarmalanır, insanlar neşelenir ve hatta kış bile daha keyifli bir havaya bürünür.
Noel’i dini bir bayram veya daha seküler bir etkinlik olarak da kutlasan, bu bayram mevsimini özel kılan alışkanlıklara veya Noel geleneklerine mutlaka sen de sahipsindir. Dünyanın dört bir yanından seçtiğimiz Noel adetlerinin festival eğlencesine yeni bir boyut katacağına eminiz.
1. Dev Fener Festivali, Filipinler
Biraz festival pırıltısı mı arıyorsun? Noel’i Filipinler’de geçirmelisin.
Dev Fener Festivali (Ligligan Parul Sampernandu) her yıl Noel arifesinden önceki cumartesi günü “Filipinler’in Noel Başkenti” San Fernando’da düzenlenir. Ülkenin ve dünyanın her yerinden ziyaretçiler festivali görmek için şehre akın eder. Festivale 11 ‘barangay’ (köy) katılır ve en görkemli feneri yapmak için toplu çaba gösterilen etkinlikte kıran kırana bir rekabet vardır.
İlk başlarda fenerler ‘papel de hapon’ (Japon origami kağıdı) kullanılarak yapılan 60 cm. genişliğinde basit tasarımlardı. Günümüzde ise, fenerler çok çeşitli malzemelerden yapılıyor ve boyutları da 6 metreye kadar büyüdü. Işıklandırmaları da kaleydoskop desenlerinde parlayan elektrik ampulleri tarafından sağlanıyor.
2. Gävle Keçisi, İsveç
İsveç’te Gävle Keçisini izleyenler. Kısa bir süre içinde keçi ateşe verilecek!
1966’dan beri, Gävle’nin Kale Meydanı’nda Noel için 13 metrelik bir keçi inşa ediliyor, ancak bu İsveç Noel geleneği, istemeden de olsa, zaman içinde insanların keçiyi yakmaya çalıştığı başka bir tür geleneğe dönüştü. 48 yıllık tarihinde keçi şimdiye kadar 26 kez başarıyla yakıldı ve keçinin yakıldığı en son yıl da 2013.
Takvimler 1 Aralık’ı gösterdiğinde keçinin akıbetinin ne olacağını görmek istiyorsan, Gavle web sitesini ziyaret ederek canlı video akışından gelişmeleri takip edebilirsin.
3. Krampus, Avusturya
Çocukları korkutarak Noel havasına sokan Krampus en tüyler ürpertici Noel geleneklerindendir. © Stefan Klauke
Caddeleri dolaşarak çocukları korkutan ve yaramaz çocukları da cezalandıran canavar benzeri bir yaratık – hayır, Cadılar Bayramı’ndan değil, Aziz Nikolas’ın (Noel Baba) kötü yardımcılarından biri olan Krampus’tan bahsediyoruz.
Avusturya geleneğine göre, Aziz Nikolas uslu erkek ve kız çocuklarını ödüllendirirken, Krampus da en yaramaz olanlarını çuvalına atıp gözden kaybolurmuş. Yani bu geleneği de, Aralık ayının ilk haftasında genç erkeklerin Krampus kostümü giyerek (özellikle de Aziz Nikolas Günü arifesinde) çocukları şıngırdayan zincirler ve çanlarla korkutması olarak özetleyebiliriz.
4. Kentucky Kızarmış Noel Yemeği, Japonya
Oldukça tuhaf bir Japon Noel geleneğinde, KFC kovasını paylaşmaya hazırlanan bir aile. © ajbrusteinthreesixfive
Noel, Japonya’da hiçbir zaman önemli bir olay olmamıştı. Sadece, hediyeler vermek ve ışık gösterileri gibi temel birkaç gelenek sürdürülüyor ve bu da ilginç ve hoş bir deneyim olarak görülüyordu. Ancak geçtiğimiz yıllarda tuhaf bir “gelenek” ortaya çıktı – Colonel Sanders’ın (KFC’nin kurucusu ve logosundaki yüzü) Kentucky Fried Chicken ürünleriyle ziyafet çekilen bir Noel Günü!
2015’ün bayram menüsü yakında KFC Japonya web sitesinde yayınlanacak ve Japonca bilmesen bile, Noel temalı standart kovalardan birinci sınıf kızarmış tavuklara, tüm resimlerin enfes görüneceği kesin.
5. Yule Lads (Noel Delikanlıları), İzlanda
Eğlenceli ve haylaz Noel geleneklerinden birinde, İzlandalı Yule Lads türlü yaramazlıklar yapıyor.
Noel’den önceki 13 günde, 13 şakacı troll benzeri karakter İzlanda’da türlü oyunlar oynamak için ortaya çıkıyor.
Yule Lads (İzlandacada jólasveinarnir veya jólasveinar), Noel’den önceki 13 gece boyunca ülkedeki çocukları ziyaret ediyor. Noel mevsiminin her gecesi, çocuklar en iyi ayakkabılarını pencerenin kenarına koyuyor ve her gece farklı bir Yule Lad, uslu çocuklara hediyeler ve yaramazlara da çürümüş patatesler bırakıyor.
Geleneksel İzlanda kostümleri giyen bu gençler oldukça yaramaz ve isimleri de çıkaracakları sorunlara dair ipuçları taşıyor: Stekkjastaur (Koyun Ağılı Budalası), Giljagaur (Su Oluğu Ahmağı), Stúfur (Güdük), Þvörusleikir (Kaşık Yalayan), Pottaskefill (Tencere Kazıyan), Askasleikir (Kase Yalayan), Hurðaskellir (Kapı Çarpan), Skyrgámur (Yoğurt Yiyen), Bjúgnakrækir (Sosis Araklayan), Gluggagægir (Pencere Dikizleyen), Gáttaþefur (Kapı Eşiği Koklayan), Ketkrókur (Et Kancası) ve Kertasníkir (Mum Çalan). Bu Noel’i İzlanda’da geçirip bu haylazların hepsini yakalamaya ne dersin?
6. Aziz Nikolas Günü, Almanya
Aziz Nikolas üç dostuyla birlikte: Noel Baba, Knecht Ruprecht ve… bir eşek.
Weihnachtsmann (Noel Baba) ile karıştırılmaması gereken Nikolaus, 6 Aralık’ta (Nikolaus Tag) bir eşekle seyahat ederek, tüm Almanya’daki uslu çocukların ayakkabılarına bozuk para, çikolata, portakal ve oyuncak gibi hediyeler bırakır ve özellikle de Bavyera bölgesinde ilgi görür. Aziz Nikolas okullardaki ve evlerindeki çocukları da ziyaret eder ve verdiği şekerlemeler veya küçük hediyelerin karşılığında, her çocuk bir şiir okumalı, şarkı söylemeli veya resim yapmalıdır. Kısaca anlatmak gerekirse, Nikolaus gerçekten harika bir adamdır.
Ancak burada her zaman eğlence ve oyunlar söz konusu değil. Aziz Nikolaus bazen de yanında Knecht Ruprecht (Çiftçi Rupert) ile seyahat eder. Koyu renk kıyafetlere, kirli bir sakala ve üzerinden sarkan çanlara sahip Knecht Ruprecht, elinde bir değnek veya küçük bir kamçı taşıyan ve yaramaz çocukları cezalandıran şeytansı bir karakterdir.
7. Norveç
Norveç’te Noel zamanında iyi bir süpürgeyi asla ortada bırakmamalısın: çünkü çalınabilir.
Belki de en alışılmadık Noel arifesi geleneklerinden biri, insanların çalınmasın diye süpürgelerini sakladıkları Norveç’te yaşanıyor. Bu gelenek, insanların Noel arifesinde cadıların ve kötü ruhların gelerek üzerine binecekleri süpürgeler aradığına inandığı yüzlerce yıl öncesine uzanmaktadır. Günümüzde bile, çalınmasın diye süpürgelerini evlerinin en güvenli yerlerine saklayan kişilere rastlanılır.
8. Ulusal Hanuka Menorasının Yakılması, Washington, D.C.
Washington, D.C’deki Menoranın yakılması.
Yahudi bayramı olan Hanuka tüm ABD’de görkemli bir şekilde kutlanılır ve kutlamalardan en özenlilerinden biri de ulusal boyutta gerçekleşir. 1979’dan beri, 9 metrelik bir Menora (kutsal şamdan), Beyaz Saray’ın bahçesine dikilir ve Hanuka sona erene kadar 8 gün, 8 gece orada kalır. Washington, D.C.’deki seremoninin öne çıkan yönleri arasında, konuşmalar, müzik, çocuklar için aktiviteler ve tabii ki Menoranın yakılması yer alır.
Bu yıl, Hanuka’nın ilk günü 6 Aralık’a denk geliyor. Beyaz Saray’da ilk mum, hava durumundan etkilenmeksizin, akşama doğru 4’te yakılacak ve sonraki her gece bir mum daha yakılacak. Etkinliğe katılmak ücretsiz olsa da, biletler için önceden rezervasyon yapmalısın.
9. Venezuela
Paten keyfi için bu Noel’i Venezuela’da geçir. © Oiluj Samall Zeid
Noel’i seviyorsun ama bir parça patenle daha da geliştirilebileceğini düşünüyorsun, değil mi? Cevabın evet ise, bu yıl Venezuela, Karakas’ı ziyaret etmelisin. Her Noel arifesinde, şehir sakinleri sabah erkenden kiliseye gider – son derece normal – ama sadece kendilerinin bildikleri bir nedenle, bunu patenlerle yaparlar.
Bu eşsiz gelenek o kadar popüler ki, insanlar kiliseye patenle güvenle gidebilsinler diye tüm şehir boyunca yollar araç trafiğine kapatılır. Günün sonunda da, tüm bu insanlar evlerine dönerek, Noel akşam yemeğinde pek de geleneksel sayılmayacak tamale (mısır unu hamurunun içinin etle doldurulup, buharda pişirilmesiyle hazırlanan bir Meksika yemeği) yerler.
10. Mum Günü, Kolombiya
Bu hoş Kolombiya Noel geleneğiyle bayram dönemine ışık kat. © Mafe Aristizabal M
Mum Günü (Día de las Velitas) tüm Kolombiya’da Noel döneminin başlangıcına işaret eder. Meryem Ana ve Günahsız Gebeliğinin onuruna insanlar pencerelerine, balkonlarına ve ön bahçelerine mumlar yerleştirir.
Mum geleneğinin yaygınlaşmasıyla birlikte, tüm ülke çapında tamamen bu zarif ışık gösterileriyle aydınlatılmış kasabalar ve şehirler görmek mümkün. İçlerinden bulabileceğin en iyilerinden biri de, tüm semt halkının en etkileyici ışık düzenlemesini yapmak için birbiriyle yarıştığı Quimbaya semtidir.
11. Cavalcade of Lights, Toronto
Her Noel’de LED’lerle aydınlatılan Toronto semaları. © saphotoco
Kışla özdeşleşen, harikulade Toronto’daki yıllık Cavalcade of Lights gösterisi bayram döneminin resmi olarak başladığına işaret eder. Şimdi 49. yılında olan gösterinin ilki, 1967 yılında, Toronto’nun yeni inşa edilen Belediye Binası ve Nathan Phillips Meydanı’nı gösterişli bir şekilde sunmak amacıyla düzenlenmişti.
Meydan ve Noel ağacı, yeni yıla kadar her gün, havanın kararmasından gece 11’e kadar 300.000’den fazla enerji tasarruflu LED ışık ile aydınlatılır.
